ORTA ASYA'DA DOĞALGAZ SAVAŞI
26 milyon metreküplük rezerve sahip olan Orta Asya’ da doğalgaz savaşı Çin ve Rusya, Orta Asya doğalgazında etkin olabilmek için kıyasıya rekabet içeresindedir. Doğalgaz ihtiyacı artan Çin ise bölge ülkelerinden yapacağı enerji tedariği ile elini güçlendirmek adına stratejik adımlar atıyor. Son yıllarda enerji ihtiyacı giderek artan Çinin, bu ihtiyacının Orta Asya doğalgazından karşılamaya çalışmasına karşılık, Türkmen ve Özbek doğalgazının ezeli alıcısı Rusya da bölge doğalgaz piyasasındaki konumunu yitirmemeye gayret gösteriyor. 60 milyar dolar yatırım toplam 26.2 trilyon metreküp ispat edilen doğalgaz rezervleriyle dünyada ispat edilen doğalgaz kaynaklarının yüzde 11.7 sini elde bulunduran Türkmenistan, 2020 yılına kadar enerji sektörüne 60 milyar dolar yatırım yapmayı hedefliyor. Dünya doğalgaz üretiminde 4. Sırada olan Türkmenistan, Rusya’nın yaptırımlarına karşılık doğalgazını sadece Rusya’ya satmaktaydı, günümüzde ise Rusya’nın yanı sıra Çin ve İran’a da doğalgaz ihraç etmeye başlamış durumda. Son dönemlerde doğalgaz ihtiyacı önemli ölçüde artan, dünyanın en büyük doğalgaz tüketicilerinden Çin, 2000 yılında yıllık ortalama 24.5 milyar metreküp, 2008 yılında 80 milyar metreküp doğalgaz kullanılırken, günümüzde ise bu rakam 100 milyar metre küpü aşmış bulunuyor. Çin giderek artan doğalgaz ihtiyacını Orta Asya doğalgazı ile gidermeyi hedefliyor. Türkmenistan- Çin boru hattının hayata geçirilmesi, dünya doğalgaz piyasasının önemli aktörlerinden Rusya’nın da bölge doğalgaz piyasasındaki mevkisini sarsarken, eskiden Orta Asya doğalgazının tek ve değişmez alıcısı konumunda olan Rusya, artık Türkmen ve Özbek doğalgazının alımı konusunda, çinin yanı sıra İran ve diğer bölge ülkeleriyle yarışmak zorunda.
Dış politika araştırmacılarına göre; Berdimuhamedov döneminde Türkmenistan’ın doğalgaz politikasının başarılı şekilde geliştiğini, Rusya’nın nüfuzunun zayıflatıldığını ve Çin’in bölgeye yönelik dönük çıkarlarına daha çok önem verildiği görüşü benimsenmektedir. Türkmenistan uyguladığı enerji politikası sonucunda dış yatırımcıların ülkenin doğalgaz ve petrol sahalarına yatırımlarını artırmayı başarmıştır. Fakat Türkmenistan’ın 2007 sonrası değişen enerji politikasından dolayı Rusya, Orta Asya doğalgazını uluslararası pazarlara ihraç edebilme yarışında İran ve Çin gibi rakiplerle karşı karşıya kalmıştır. Türkmenistan’ın 2007 sonrasında enerji alanında izlediği ana politika; sahip olduğu zengin enerji kaynaklarını sadece Rusya üzerinden değil çeşitli yollarla dünya piyasasına ulaştırmak olmuştur. 2009 yılında Türkmenistan’ın Rusya ile yaşadığı doğalgaz ihracatı ile ilgili sorun nedeniyle Aşkabat yönetimi, yeni boru hatları için arayışa başlamış ve aynı yıl dünyanın en uzun boru hattı olarak bilinen Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattını inşa etmiş, Ocak 2010’da ise İran’a ikinci bir boru hattı çekilmiştir.
Dış politika araştırmacılarına göre; Berdimuhamedov döneminde Türkmenistan’ın doğalgaz politikasının başarılı şekilde geliştiğini, Rusya’nın nüfuzunun zayıflatıldığını ve Çin’in bölgeye yönelik dönük çıkarlarına daha çok önem verildiği görüşü benimsenmektedir. Türkmenistan uyguladığı enerji politikası sonucunda dış yatırımcıların ülkenin doğalgaz ve petrol sahalarına yatırımlarını artırmayı başarmıştır. Fakat Türkmenistan’ın 2007 sonrası değişen enerji politikasından dolayı Rusya, Orta Asya doğalgazını uluslararası pazarlara ihraç edebilme yarışında İran ve Çin gibi rakiplerle karşı karşıya kalmıştır. Türkmenistan’ın 2007 sonrasında enerji alanında izlediği ana politika; sahip olduğu zengin enerji kaynaklarını sadece Rusya üzerinden değil çeşitli yollarla dünya piyasasına ulaştırmak olmuştur. 2009 yılında Türkmenistan’ın Rusya ile yaşadığı doğalgaz ihracatı ile ilgili sorun nedeniyle Aşkabat yönetimi, yeni boru hatları için arayışa başlamış ve aynı yıl dünyanın en uzun boru hattı olarak bilinen Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattını inşa etmiş, Ocak 2010’da ise İran’a ikinci bir boru hattı çekilmiştir.
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ
AYYÜCE AVVURAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder